Afgelopen weekend werd de klok weer deels digitaal, deels handmatig, een uur vooruit gezet. Het lijkt of ik meer dan in andere jaren nog blijer ben met de steeds langere dagen; de terugkeer van het licht. Het is weer de tijd om naar buiten te gaan en actief te worden. Alhoewel, de meesten van ons zijn het hele jaar door superactief, zowel overdag als ’s avonds, als ’s nachts. Tweemaal per jaar verzetten we de tijd een uurtje, resulterend in winter-en zomertijd. Toch blijft het niet bij dit verzetten. We zetten de tijd constant naar onze hand, zodat we productief kunnen blijven, de dag kunnen verlengen en zelfs door de tijd kunnen reizen. We stellen ons de tijd lineair voor; als een rechte lijn waarop de toekomst zich oneindig voortzet en het verleden terugwijkt. Daarmee hebben we de illusie de loop van gebeurtenissen te kunnen beïnvloeden en beschouwen we tijd als een schaars goed, dus moeten we er het maximale uithalen. Carpe Diem! Daarmee gaan we volledig voorbij aan ons natuurlijke ritme, welke verstoord raakt en dat heeft zo zijn gevolgen.
Ons natuurlijk ritme
Veel processen is ons lichaam hebben hun eigen natuurlijke ritme. Zoals het slaap-waakritme, de stofwisseling , temperatuur, concentratie en het herstel van ons lichaam. Onze interne biologische klok geeft de maat aan en laat deze processen in harmonie verlopen. Ons lichaam is erop ingesteld om overdag actief en alert te zijn; het maakt cortisol aan en de stofwisseling draait op volle toeren. ‘s Nachts is alles gericht op energiebesparing en herstel; lichaamstemperatuur, stofwisseling en cortisolniveau staan op een laag pitje, terwijl de groeihormonen juist pieken.Ons lichaam houdt van een vast ritme. Voor ons lichaam is het handig op zaken vooruit te kunnen lopen. Als onze stofwisseling bijvoorbeeld weet wanneer er eten aankomt, dan bereidt het zich daar op voor, wat cruciaal is voor een goede vertering.Ons lichaam is ingesteld actief te zijn in het daglicht, ontstaan toen we nog leefden met het opgaan en ondergaan van de zon.
Onze tijdgeest
Tegenwoordig trekken we ons minder aan van het nacht en dagritme. We doen ’s avonds de lampen aan en gaan onverminderd door met onze activiteiten, waardoor ons lichaam nog denkt dat het dag is. Het blauwe licht van I-pads en telefoons geeft helemaal verwarrende signalen omdat het lijkt op het blauwige ochtendlicht. Bovendien hebben we een 24 uurseconomie waarin we nog gemaild worden in de avond, ploegendiensten draaien en dwars door alle tijdzones reizen.
De natuurlijke gevolgen
Het gevolg van dit alles is een ontregelde biologische klok en lichaamsprocessen die door elkaar gaan lopen. Mensen die langdurig hun ritme in de war schoppen krijgen te maken met allerhande gezondheidsklachten, zoals maag-en darmklachten, hartkwalen en slaap, stemmings-en geheugenstoornissen.
In mijn praktijk begeleid ik veel mensen die met chronische stressklachten kampen en een deel van deze klachten wordt veroorzaakt door een langdurig opgebouwd hersteltekort. Gelukkig valt dit te herstellen als goed leert luisteren naar je natuurlijke lichamelijke behoeften.
Houd zoveel mogelijk het oude dag nachtritme aan, wees overdag actief en beweeg veel.
Reserveer de avond voor rustige activiteiten en de nacht om te slapen.
Vang overdag zoveel mogelijk daglicht op, zeker in de ochtend; dat geeft een sterk signaal dat de dag is begonnen. Ga dus bijvoorbeeld op de fiets naar werk, dan heb je meteen ook bewogen. En als je wat verder weg woont, overweeg dan een elektrische fiets. Mijn schoonzusje fiets op die manier 4 keer per week van Utrecht naar Amsterdam op en neer, het op deze manier reizen kost haar twee uur, maar ze zit niet in overvolle treinen, beweegt, is in de natuur en maakt haar hoofd leeg.
Dim ‘s avonds de lichten, zet beeldschermen uit of in elk geval op de minst felle stand.
Houd vaste tijden aan. Zo weet het lichaam van tevoren wanneer er gegeten, geslapen of bewogen gaat worden en kan het zich daarop voorbereiden.
Om de biologische klok in het gareel te krijgen, is opstaan op een vaste tijd het belangrijkst, zeggen slaapwetenschappers. Het is verstandig daar in het weekend dus niet teveel van af te wijken.
Cyclisch denken versus lineair denken
Wanneer we de tijd dus weer meer cyclisch opvatten en ons natuurlijk ritme volgen, hebben we de tijd in plaats van hem voor te willen zijn. Daarmee kunnen we leren van de op de natuur geënte volken waar de tijd cyclisch beleefd wordt in plaats van lineair.
Zo kwam er een westerling op een plek in Afrika, waar een man onder een kokosboom lag te relaxen. Hij schudde de man wakker en zei: ‘Moet je niet werken?’ ’Ik wacht tot de kokosnoten uit de boom vallen en dan verkoop ik die op de markt’, gaf de man aan. De westerling zei: ‘Als je nu slim bent, schud je aan de boom of pluk je de kokosnoten die bijna rijp zijn en ga je die al op de markt verkopen. Omdat je nu een van de eersten bent met kokosnoten, kun je ze voor een goede prijs verkopen.’‘Ja, en dan? ’vroeg de man.‘Dan kan je met je winst een nieuwe boom kopen en heb je twee bomen’, gaf de westerling aan’. ‘Ja, en dan?’, vroeg de man opnieuw. ‘Wel, daar ga je op dezelfde wijze mee door tot je een bomenplantage hebt en mensen voor je kan laten werken’, legde de westerling uit. ‘Ja, en dan?’,vroeg de man opnieuw. ‘Dan kan je gaan ontspannen en genieten’, zei de westerling. ‘Dat doe ik dus nu’ antwoordde de man.